Felix Oestreicher

Kennismaking

Felix Hermann Oestreicher is de oudste zoon van Karl en Clara Oestreicher-Kisch en geboren in Karlsbad (nu Karlovi Vary, Tsjechië). Hij is de oudste van 4 kinderen. Zijn vader is als districtsarts werkzaam in Karlsbad, één van de badplaatsen in Bohemen, bekend vanwege het heilzame bronwater voor patiënten met inwendige ziektes.
Na het gymnasium gaat Felix medicijnen studeren. Zijn studie moet hij onderbreken omdat hij tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt opgeroepen voor het leger. In 1918 doet hij alsnog zijn artsexamen en promoveert tot arts interne geneeskunde. Hij voert praktijk in het ouderlijk huis. Gedurende de wintermaanden, wanneer er weinig patiënten naar Karlsbad komen, gaat hij voor onderzoek naar laboratoria in het buitenland zoals Wenen, München, Berlijn, maar ook Amsterdam, waar hij Gerda Laqueur ontmoet. Eind 1930 trouwen zij in Amsterdam en gaan vervolgens in Karlsbad wonen. Daar worden hun drie dochters Beate (1934), Maria en Helli (1936) geboren.
De dreiging van een inval door Nazi-Duitsland wordt in april 1938 zo groot dat de hele familie naar Amsterdam vlucht. Daar lopen zij uiteindelijk toch in de val. Samen met mijn grootmoeder, moeder en twee zusjes wordt Felix door de Duitsers weggevoerd. Ik word van hen gescheiden en verblijf tot de bevrijding als onderduikster onder de hoede van de familie Herman Braakhekke in Gorssel.
Mijn vader heeft ons, ‘zijn drieling’, vanaf 1941 thuis lesgegeven. Joodse kinderen mochten immers niet meer naar school. Hij mocht ook geen dokter meer zijn, hoewel hij in 1940 nog het Nederlandse artsexamen heeft afgelegd. In zijn zogenoemde Drillingsberichte beschrijft hij van week tot week de voortgang en de dagelijkse strubbelingen in de lessen aan de drie meisjes. Zijn aandacht en toewijding is indrukwekkend en ontroerend. Beate, de oudste, is de braafste. De tweeling is vaak ongedurig. Dankzij zijn geduld hebben wij de noodzaak om te leren en nog belangrijker – het plezier in leren – van hem meegekregen. Dat is een prestatie op zich, als ik bedenk dat juist tijdens de dagelijkse lessen zijn gedachten vervuld moeten zijn geweest van zorg over de toekomst. Hij is een zorgzame en zorgvuldige man, liefdevol voor gezin en naaste familie.
Felix Oestreicher is niet godsdienstig, maar hij houdt zich aan de joodse traditie en cultuur. Hij geeft ons, slechts kort, les in de Hebreeuwse taal. Bijbelverhalen illustreert hij met plaatjes van schilderijen uit de Renaissance. De Germaanse mythologie vertelt hij er ook nog even bij. Ook heeft hij ons steeds voorgehouden aan de ander te denken, vooral met de zusjes te delen en gehoorzaam en respectvol te zijn.

Felix Oestreicher heeft veel gereisd, veelal gedurende de wintermaanden wanneer de dokterspraktijk in Karlsbad op een laag pitje stond. Hierdoor sprak hij veel talen. Ik herinner mij helaas niet meer hoe zijn Nederlands klonk. Samen met mijn moeder gaat hij, zolang dat toegestaan is, met de fiets erop uit. De ontberingen van twee concentratiekampen én de daaropvolgende veertien dagen durende helse treinrit door het totaal ontredderde Duitsland hebben zij samen overleefd. Ze hebben nog de bevrijding in Tröbitz door de Russen beleefd. Toen alles overwonnen leek werd vlektyfus hun noodlottig . Beate en Maria keren alleen naar Nederland terug met in hun bagage het kleine dagboek van hun vader.
Uit dit kampdagboek blijkt hoe verloren en vernederd hij zich voelt. Bovendien voelt hij zich soms niet-collegiaal door zijn Nederlandse collega’s behandeld. Er klinkt wanhoop in door, maar merkwaardig genoeg nauwelijks de angst dat hij het niet overleven zal. Uit de gedichten in het dagboek komt een gevoelig, niet sentimenteel mens naar voren die om zich heen kijkt, het hier en nu ten volle beleeft, aan het verleden terug denkt, maar ook aan later, aan de toekomst en aan de overlevenden die de last van de kampverschrikkingen met zich mee moeten dragen.
Mijn tweelingzusje Maria Goudsblom-Oestreicher heeft niet alleen zijn kampdagboek samen met Anneliese Nassuth-Broschmann ontcijferd en geredigeerd voor de uitgave Ein Jüdischer Arzt-Kalender die in 2000 in Duitsland is verschenen. Zij heeft ook een uitvoerige becommentarieerde inleiding voor het boek geschreven.

Biografie Felix Oestreicher 1894-1945

1894	Felix Hermann Oestreicher wordt in Karlsbad (nu Karlovi Vary, Tsjechië) geboren
1918	doctor interne geneeskunde
1919-1935	research in laboratoria in Wenen, München, Berlijn en Amsterdam
1930	huwelijk met Gerda Laqueur in Amsterdam
1934	geboorte dochter Beate
1936	geboorte dochters Maria en Helli
1938	vlucht naar Amsterdam met moeder, vrouw en kinderen
1940	behaalt een Nederlandse artsexamen
1943	gearresteerd met hele familie en geïnterneerd in Westerbork
1944	weggevoerd met familie naar concentratiekamp Bergen Belsen
1945	bevrijd in Tröbitz door het Sovjet leger
1945	sterft in Tröbitz op 9 juni 1945